So’l Canal de Łeme el mar el ga na profondità de 20-30 metri e ła partegołarità de ‘sto canałe ła ze che inte łe do sponde, par via de na espozision difarente a’l sołe, A ghe ze tipi difarenti de piante: so cueła a nord verso de Orsera A ghe ze zinestre, éłezi e łentisci, …
El canale de Łeme, el ze el fiordo pì grando de l’Adriàtego. El se cata inte ła parte sentro meridionałe de l’Istria e presizamente tra Orsera e Rovinjo. El ze łongo scuazi 13 km e łargo 600 metri e el ze in realtà ła parte somersa de na vałe càrsega co łe coste in parte …
ŁA PIANTA – ła fiorise in apriłe-majo. El produze dełe infioresense mascołine (microsporòfiłi) de cołor załeto ciaro, e dełe infioresense femenine (macrosporòfiłi) de cołor roso che daspò łe deventarà penje e, difarente a l’abeso, łe cascarà zó intiere. Un péso el va in frutifegasion daspò 20-50 ani. A ze costumansa picar rame de Péso in …
Łezi de pìEl "Péso", clasifegasion e nome veneto (4/4): ŁA PIANTA
CARL VON LINNÉ – (Råshult, 23 majo 1707 – Uppsala, 10 zenaro 1778, Carlo Linneo inte i testi itałiani) el ze sta un mèdego, botànego e naturałista Svedeze. El ze el pare de ła clasifegasion sientìfega de i èsari viventi. Inte ła nomenclatura binomia de’l Péso, A caten a ła fin de’l nome sientìfego Picea …
Łezi de pìEl "Péso", clasifegasion e nome veneto (3/4): CARL VON LINNÉ
EL PÉSO – el ze na conìfara asà frecuente nte łe nostre montanje e in tuto l’arco alpin. Un destermìnio de ètari dedegà a ła selvicoltura el ze in Rusia. Łe condision otimałe el łe ga tra i 1200 e i 1800 metri de altitùdene. Ła gran prezensa nte łe nostre montanje ła ze dovùa …
Łezi de pìEl "Péso", clasifegasion e nome veneto (2/4): EL PÉSO
PICEA ABIES (L) H.Karst..– Fameja Pinaceae. El vien falsamente ciamà “Abete Roso” drio el corespondente in itałian, o pezo ancora Pino, in realtà el nome comun pì coreto el ze propio cueło veneto: Péso (o anca “péth”, inte’l bełumat, par ezenpio), fazendo łu parte de’l zènare Picea. A dirla justa in itałian el ghe ze …
Łezi de pìEl "Péso", clasifegasion e nome veneto (1/4): PICEA ABIES
EL RÓVARE – el zera na pianta tanto cara a ła Repùblega Veneta tanto da sotopónar a reserva tuti i róvare, ma anca cheł’altre cuerce, par ła cantierìstega pùblega, par ezenpio el bosco de’l Montel ‘ntel Trevizan, el ze sta bandìo e dełineà i tèrmeni par èsar de escluzivo utiłizo de l’Arsenal ndove che i …
ŁA QUERCUS PETRAEA – ła ze na pianta sparpanjà un fià dapartuto ‘nte łe nostre cołine e ła vive so na fasa climàtega simiłe a n’altro só parente, el Castanjaro (Castanea sativa), ła apresa un teren co substrato àsido e ła tòłera anca perìodi łonghi de seco avendo łe raize che łe łaora zó profondo. …
QUERCUS PETRAEA (Mattuschka) Liebl. – El Róvare (Quercus petraea), fameja de łe Fagaceae, pianta inportante par i utiłizi artezanałi sia da un ponto de vista sacrałe sora de tuto par i Sinbri. A se dizea che inte onji contrada i gavese un Róvare ndove che se se radunava anca par ocazion pùbleghe. El ze una …
OTOSENTO ANI DE ŁÀGOŁE, PRIMA E DOPO ŁA ROMANITÀ – El Santuario de Łàgołe el ze stà frecuentà co fervor seguramente da’l cuarto sècoło a.C. fin a’l cuarto sècoło d.C., ma anca in èpoghe sucesive ndove che łe done łe ndava so łe acue par riti propisiadori de gravidansa. Tuti i ojeti catài łà i …
Łezi de pìŁa dea e i culti veneti antighi (4/4): OTOSENTO ANI DE ŁÀGOŁE