A te ła dago mi ła festa de Halloween! No ła ze mìa propiamente na festa foresta!
Da nialtri ła se ciama “Festa de ła Łumera” e ła se festeja tra ła coa de otobre e el cao ne novenbre. Ła ze una de łe pì antighe tradision venete, festejà mìa solche inte’l Veneto, ma anca inte’l Friułi Venesia Jułia (che’l ga fato parte de ła Repùblega Veneta par tanto tenpo).
Onji 31 de Otobre, co venjeva scuro, łe canpane de łe cieze łe sonava mełodìe saturnine, fin a tarda note, inte un momento de gran respeto, in vista de ła sełebrasion de i morti, che ła se tenjeva el dì drio (1 de Novenbre). E i soni de łe canpane i spaurava i putełi e i ingrinjołiva òmeni e done, parché A ghe venjeva inamente i só cari defunti. A jera tradision portarghe a i canpanari vin, maroni e patate dolse, fin che i sonava łe canpane.
A se costumava anca zvodar na suca, intajarla e métarghe rento un mòcoło inpisà, che’l senjifegava ła resuresion de łe àneme. Ła suca, cusita conbinà, ła venjeva mesa fora da łe caze, cofà protesion da’l diàvoło e da i spìriti małinji.
A se credeva che, inte ła note fra el primo e el do de Novenbre, i defunti i venjese catar i só parenti e donca A se meteva, rente łe fenestre, łumini inpisài, che i fazeva védar łe onbre de i morti in procesion, che i se fermava caza par caza. A se ghe łasava in dono a i morti, so ła toła de ła cuzina, un goto de vin e un piateło co sora na ciopa de pan.
Inte i primi do dì de Novenbre, łe fameje, dopo che łe jera ndà a’l simitero a pregar i cari defunti, łe se catava inte łe caze, łe se muciava torno ła toła e łe se dava conforto ciacołando, bevendo e manjando maroni, bajiji, patate dolse, formajo, sałado e altri manjari de ła tradision.
A’l dì de ancó ła me fameja ła porta uncora vanti ‘sta costumansa e mi, onji ano, A go el piaser e ła fortuna de védar me noni, me amie e me barba far bàgoło, bevendo, manjando, zogando brìscoła, cantando e bałando łe canson de ‘sti ani. Che maraveja!
Artìgoło de Diego R.