PÀNFIŁO CASTALDI (Feltre, sxz 1430 – Zara, otobre/novenbre 1487) el ze stà un mèdego veneto, e “maestro da łibri a’l stanpo”. De profesion mèdego, el ga spozà na dona venesiana, nevoda de Marco Poło, che ła ga portà in dota, tra łe altre robe, anca serti caràtari mòbiłi de orìzene sineze: el sèłebre Poło el se łi gavarìa portà via a ła fine de i só viaji descriti inte’l Miłion.
Pànfiło Castaldi el ga ezersità l’arte de ła stanpa a Venesia in parałeło co ła profesion de mèdego. Pànfiło Castaldi el sarìa stà el primo inventor de i caràtari mòbiłi par ła stanpa e’l gavarìa insenjà ‘sto prosedimento a’l todesco Fàusto Conezburgo, só òspite a Feltre, che pì tardi el ga fato conósar ła tègnega inte ła só sità, Magonsa (Mainz).
El diplomàdego ingleze Robert Curzon el ga sostenjesto che Pànfiło Castaldi el gavese scomisià co caràtari in viero, prodoti a Muran, par dopo pasar a blocheti de łenjo doparài co un torcio da stanpa inte’l 1426, donca 22 ani prima de Johannes Gutenberg.
Curzon el ga evidensià ła conesion de Castaldi co Marco Poło e el łigame de Gutenberg co łe stanparìe venesiane, deduzendo che l’invension de ła stanpa no ła fose autònoma ma fruto de conosense sineze preezistente, inportàe in Europa da i Veneti.
~
Da’l Łunaro Veneto 2019, Marso in 4 artìgołi:
- MARSO/1 – Na paroła: TORCIO
- MARSO/2 – Un posto: PAŁIO DE FELTRE
- MARSO/3 – Un parsonajo: PÀNFIŁO CASTALDI
- MARSO/4 – Un evento: EL CORAN DE I PAGANINI
Dizitałizasion de’l testo de Marso 2019 de’l Łunaro Veneto 2019.
Reprodusion autorizà da Academia de ła Bona Creansa
